Przed samorządami powiatowymi stają ogromne wyzwania, zwłaszcza w kontekście coraz trudniejszej sytuacji finansowej. Musimy działać wspólnie, odpowiedzialnie i z determinacją. Musimy wzmacniać wspólnotę samorządową, bronić naszych kompetencji i dążyć do przywrócenia silnej pozycji samorządu w strukturze Państwa – mówił Prezes Związku Powiatów Polskich Andrzej Płonka do Zgromadzenia Ogólnego ZPP.

W Karpaczu odbyło się XXXII Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich. W czasie tego wydarzenia przedstawiciele powiatów i miast na prawach powiatu dyskutowali nad najważniejszymi dla samorządów powiatowych problemami oraz podejmowali decyzje w sprawach statutowych Związku. Doceniono również wyjątkowe osiągnięcia.

Wystąpienia gości

Kluczowym punktem zjazdu były obrady plenarne Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich (ZO ZPP). Posiedzenie otworzył i poprowadził Prezes ZPP Andrzej Płonka. Spotkanie rozpoczęło się od uczczenia pamięci samorządowców, którzy w czasie ostatnich miesięcy odeszli do wieczności. Z prezentacją filmową można zapoznać się tutaj.

ZO ZPP zgromadziło nie tylko delegatów zrzeszonych w Zwiazku, ale również gości: parlamentarzystów, przedstawicieli instytucji centralnych, podmiotów współpracujących z organizacją oraz ekspertów samorządowych.

List Prezydenta RP Andrzeja Dudy do zgromadzonych odczytała jego doradca Angelika Możdżanowska. Prezydent nie tylko życzył delegatom satysfakcji z pełnionej służby i niegasnącego zapału do pracy dla swoich wspólnot powiatowych, ale również podziękował inicjatorom powstania ZPP oraz wszystkim zaangażowanym w jego działania m.in. za liczne projekty służące podnoszeniu kompetencji pracowników administracji powiatowej, integrowanie środowiska samorządowego oraz prezentowanie swojej opinii w debacie publicznej.

– Mijające dwie kadencje sprawowania przeze mnie urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej były czasem znakomitej współpracy z włodarzami powiatów – podsumowywał w swoim liście Prezydent RP. – Wysoko oceniam kontakty z państwem w ramach Rady do Spraw Samorządu Terytorialnego oraz rozmowy podczas podróży po kraju. Z przyjemnością wspominam spotkania, na których prezentowali państwo nowoczesne inwestycje i przedsięwzięcia wymiernie poprawiające jakość życia mieszkańców Polski. O wielu koncepcjach można śmiało powiedzieć, że to wręcz osiągnięcia cywilizacyjne, gdy stare, niefunkcjonalne budynki publiczne są zastępowane przez nowoczesne placówki, których aranżacja i wyposażenie ułatwiają wszystkim dostęp i korzystanie. (…) Serdecznie dziękuję za to, że zmieniają państwo Polskę na lepsze, czynią ją piękniejszą i bardziej otwartą. Dziękuję też za udział w udoskonalaniu obowiązujących oraz formułowaniu nowych regulacji, które w ostatnich latach znacząco zmieniły realia administracji lokalnej. Właśnie dialog z samorządowcami był inspiracją do opracowania przepisów o rejestracji i transmitowaniu sesji rad gmin, powiatów i województw, o ustanowieniu budżetu obywatelskiego, o trybie wnoszenia obywatelskich projektów uchwał do porządku obrad i wielu innych. Regulacje prawne powstałe w ostatniej dekadzie wychodziły naprzeciw oczekiwaniom samorządowców, ale przede wszystkim mieszkańców zatroskanych o losy swoich małych Ojczyzn. Serdecznie dziękuję państwu za współtworzenie nowych nowelizacji. Ufam, że wypracowane dobre praktyki współpracy państwa ze środowiska i Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej będą nadal kontynuowane.

O dobrej współpracy mówił także wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski, zapewniając, że obecny Rząd traktuje samorząd po partnersku.
Polityk nadmienił także o konieczności zmiany systemu zarządzania gospodarką wodną w Polsce.

– Ja uważam, że ten system jest niewydolny, źle sfinansowany; że ten system – niestety – w bardzo wielu miejscach ma osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, żeby realizować tak trudne zadania, ponieważ sposób wynagradzania tych osób i sposób ich zatrudniania nie jest właściwy – mówił. – Dlatego w ciągu najbliższych 2-3 tygodni zaprezentujemy nowe rozwiązania, w których samorząd powiatowy będzie odpowiednio również wyposażony we władztwo nad częścią gospodarki wodnej. To był ten apel tutaj, który wybrzmiał, że odpowiednie zadania mogą być realizowane przez samorząd powiatowy. Oczywiście, przy zapewnieniu właściwego finansowania. I takie rozwiązania mamy (…).

Wiceminister podkreślił również, że sprawy JST, jako byłemu samorządowcowi, są mu bardzo bliskie.

– W głębi duszy, w sercu, czuję się samorządowcem. Przez wiele lat byłem związany z samorządem i dzisiaj jestem również tym głosem na Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, ale również w Ministerstwie Infrastruktury (…). Jestem do waszej dyspozycji i śmiało korzystajcie z tego kontaktu – zachęcał.

Udział w Zgromadzeniu wzięła prof. dr hab. Irena Lipowicz, kierownik Katedry Prawa Administracyjnego i Samorządu Terytorialnego na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W swoim wystąpieniu do delegatów zwrociła się z bardzo ważnym apelem dotyczącym zapobiegania rosyjskiej oraz białoruskiej infiltracji i dezinformacji, wymierzonej przeciwko Polsce.

– Całe państwo musi zwiększyć swoją odporność – przekonywała. – Weszliśmy w fazę wojny hybrydowej, o czym wszyscy wiedzą. To się może przekładać na infiltrację i na działania wobec młodzieży, która w dzisiejszych czasach, jako ktoś bardzo młody, niedoświadczony, może być pozyskana jako agent za jakąś obietnicę, za otrzymanie bitcoinów. Młody człowiek może być wykorzystany jako osoba czynna i jako ktoś, kto dokona podpalenia czy sabotaży. To są dzieciaki w wieku 15-17 lat. Powinniśmy o tym w szkołach mówić, powinniśmy się zastanowić, jak to zrobić.

Starosta Powiatu Saarpfalz Frank John w liście odczytanym przez dr Violettę Frys, poruszył kwestię współpracy polskich i niemieckich samorządów.

– Chciałbym wyrazić swoje uznanie dla ważnej pracy Związku Powiatów Polskich i zaangażowanej współpracy w różnorodnych dziedzinach samorządu terytorialnego, w tym również z powiatem Saarpfalz – informował. – Szczególnie w czasach, gdy stosunki polsko-niemieckie są wzmacniane poprzez wzajemne zrozumienie i współpracę na szczeblu samorządowym nasza wymiana ma ogromne znaczenie. Jestem przekonany, że dobre relacje między powiatem Saarpfalz i wieloma polskimi powiatami, a także Związkiem Powiatów Polskich, są ważnym elementem budowania bezpiecznej przyszłości w naszej wspólnej Europie i z niecierpliwością czekam na dalszy pozytywny rozwój w tym obszarze.

ZPP został doceniony także przez Dyrektora Biura Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Witolda Magrysia.

– Myślę, że nie przesadzę, jeśli powiem, że Związek Powiatów Polskich jest najbardziej profesjonalną, najmocniejszą organizacją, która reprezentuje państwa interesy na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w tych dużych sprawach – mówił. – Oczywiście pan starosta Grabkowski i pan starosta Płonka, kiedy trzeba zabierają głos. Natomiast w rozlicznych sprawach, a jest tych punktów zwykle kilkadziesiąt, bardzo bezlitośnie – muszę powiedzieć – wszystkich urzędników ministerialnych egzaminują państwo mecenasi: pani mec. Bernadeta Skóbel i pan mec. Grzegorz Kubalski. Naprawdę wykonują ogromną pracę w rozlicznych aktach prawnych, które przez Komisję się przewijają. Także, duży szacunek. Macie państwo wspaniałych reprezentantów

Ihor Pilko, przedstawiciel Stowarzyszenia Rad Obwodowych i Rejonowych Ukrainy, podziękował, z kolei, w imieniu swoim i swoich kolegów za wszelką pomoc skierowaną do Ukrainy, zaś Dyrektor Dolnośląskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ-u Łukasz Sendecki poruszył kilka aktualnych zagadnień dotyczących obszaru zdrowia.

Sprawy statutowe

Zgromadzenie przyjęło sprawozdanie Prezesa Zarządu ZPP z działalności Zarządu oraz sprawozdanie finansowe za rok 2024. Informacje na temat działalności Organizacji w minionym roku, w nowoczesnej formule, można obejrzeć na kanale YouTube. Podjęta została także uchwała w sprawie przyjęcia budżetu ZPP na 2025 rok. 

Choć sama działalność Związku została oceniona pozytywnie, w minionych miesiącach nie brakowało gorzkich doświadczeń, o czym przypomniał zgromadzonym Prezes Andrzej Płonka.

– Za nami rok, który – niestety – nie był czasem spokojnej, stabilnej pracy. Wręcz przeciwnie, musieliśmy się zmierzyć szeregiem trudności, które wymagały od nas ogromnej determinacji i czujności – podsumowywał. – Na pierwszym planie pojawiła się oczywiście kwestia sytuacji finansowej powiatów. (…) Związek Powiatów Polskich, obok Związku Gmin Wiejskich RP, jako jedna z nielicznych organizacji wyraził negatywną opinią o projekcie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Ostatecznie strona samorządowa zaopiniowała ustawę pozytywnie, lecz z licznymi zastrzeżeniami. W zamian strona rządowa zobowiązała się do przeprowadzenia przeglądów finansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. (…) MSWiA oraz Ministerstwo Finansów miały powołać specjalny zespół odpowiedzialny za przeprowadzenie tego przeglądu. (…) Poza formalnym powołaniem zespołu i przesłaniem korespondencji do poszczególnych resortów niewiele się wydarzyło. (…) Trudno nie odnieść wrażenia, że mamy do czynienia z pozorowaniem realizacji zobowiązań podjętych wobec całej strony samorządowej. Co więcej, nasze wcześniejsze obawy dotyczące ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, niestety, się potwierdziły. Alarmowaliśmy, że ustawa została napisana w sposób nieprzejrzysty; że utrudni planowanie dochodów w dłuższej perspektywie; że nowy mechanizm ponownego przeliczenia dochodów po 2 latach jest nieczytelny i ryzykowny. (…) W przestrzeni publicznej pojawia się narracja o rzekomym finansowym eldorado po wejściu w życie ustawy. Tymczasem wystarczy spojrzeć na rozporządzenie w sprawie wynagrodzeń. Poziom podwyżek nie odpowiada realiom, a najbardziej zyskuje najmniej wykwalifikowana grupa zawodowa. Co gorsza, na ostatnim etapie prac wyłączono z podwyżek osoby zatrudnione na podstawie wyboru i powołania. A więc nas. (…) To kolejna forma zamrożenia naszych wynagrodzeń. Związek Powiatów Polskich od razu interweniował i na pewno tej sprawy nie zostawimy. (…) Przed samorządami powiatowymi stają ogromne wyzwania, zwłaszcza w kontekście coraz trudniejszej sytuacji finansowej. Musimy działać wspólnie, odpowiedzialnie i z determinacją. Musimy wzmacniać wspólnotę samorządową, bronić naszych kompetencji, dążyć do przywrócenia silnej pozycji samorządu w strukturze państwa. (…) wierzę, że solidarnością naszego środowiska i wspólną wolą działania razem to osiągniemy. Mam głęboką nadzieję, że głos samorządu, nasz głos, nadal będzie słyszalny i uwzględniany. Ze swej strony deklaruję dalszą, rzetelną pracę na rzecz naszych polskich Powiatów. Apeluję również o nieustające wsparcie dla Związku Powiatów Polskich, który każdego dnia broni interesów naszych wspólnot.

W kontekście codziennej pracy Związku dr Grzegorz Kubalski przedstawił założenia do programu działania ZPP na bieżący rok, które następnie zostały przyjęte przez ZO w drodze uchwały.

– Podobnie jak w latach ubiegłych będą realizowane działania zarówno na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, jak i w ramach prac parlamentarnych. Kierunek będzie w dużej mierze zdeterminowany tym, jakie pomysły legislacyjne będą się pojawiały. Natomiast już w chwili obecnej możemy pewne główne kierunki przewidzieć – mówił, wymieniając w tym kontekście kwestię finansów publicznych, ochrony zdrowia i edukacji.

– Drugi obszar działalności, który jest istotny z punktu widzenia naszego funkcjonowania, to jest oczywiście kwestia związana z kształtowaniem wspólnej polityki, w tym również kwestia kształtowania wspólnej polityki legislacyjnej i wspólnej polityki stosowania prawa – wymieniał. – Tutaj działania, jakie będą podejmowane, to zarówno kontynuacja prac w ramach Dziennika Warto Wiedzieć, kwestia związana z kontynuacją szkoleń (…), wreszcie kwestia związana z bieżącą działalnością doradczą. Natomiast oczywiście musimy być świadomi tego, że potrzebny jest nasz udział również w kształtowaniu polityk publicznych i kształtowaniu przyszłych i testowych rozwiązań, jeżeli chodzi o nasze funkcjonowanie. Tutaj, prawdopodobnie, jednym z najistotniejszych kierunków naszego działania będzie udział w projekcie związanym z konstruowaniem architektury informacyjnej samorządów, bo jest to pewien model, który będzie docelowo służył dostosowaniu kształtu rozwiązań informatycznych w poszczególnych powiatach do pewnego standardu ogólnopolskiego.

Wśród innych kierunkowych działań dr Grzegorz Kubalski wymienił sprawy związane z ochroną i upamiętnianiem dziedzictwa narodowego oraz współpracę z innymi podmiotami.

Zgromadzenie Ogólne, podczas swoich obrad, przyjęło także 5 stanowisk:

• z okazji 35 rocznicy odrodzenia się samorządów w Polsce;
• w sprawie zmian prawnych oczekiwanych przez jednostki samorządu terytorialnego;
• w sprawie koniecznych zmian w systemie dochodów powiatów;
• w sprawie wynagrodzeń w sektorze ochrony zdrowia;
• w sprawie cyberbezpieczeństwa w samorządach.

O wynagradzaniu nauczycieli, paradoksach systemu i…rosyjskich zakusach

Zgromadzenie tak szerokiego grona starostów i prezydentów miast na prawach powiatu było okazją do podniesienia ich wiedzy na ważne, a jednocześnie często skomplikowane tematy dotyczące powiatów i miast na prawach powiatu. Dlatego też w programie zjazdu znalazły się fora tematyczne, podczas których prawnicy z Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Biura ZPP prezentowali najistotniejsze zagadnienia.

Panel rozpoczęło wystąpienie mec. Piotra Majocha na temat zmian w Karcie Nauczyciela w świetle niedawnego orzeczenia Sądu Najwyższego dot. czasu pracy nauczycieli. Mec. Przemysław Matysiak w sposób klarowny wyjaśnił z kolei na czym polega problem z rejestracją ciągników MTZ Belarus i jaki wpływ na sprawę mają wyroki NSA. Mec. Adrian Pokrywczyński przygotował starostów na zadania JST, wynikające z projektu ustawy azbestowej, nad którą prace mogą zakończyć się w ciągu najbliższych miesięcy. Najwięcej emocji wzbudziły tematy zaprezentowane przez mec. Bernadetę Skóbel („Asystencja osobista – nowe zadanie powiatów”) oraz dr. Grzegorza Kubalskiego, który wykazał paradoksy nowego systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego. W czasie Forum przedstawione zostało również zagadnienie chmury obliczeniowej jako nowoczesnego wsparcia realizacji zadań publicznych w urzędzie. „Wisienką na torcie” było wystąpienie Prof. dr hab. Ireny Lipowicz pt. „Budowanie odporności polskiego samorządu powiatowego na agresywne wpływy zewnętrzne – katalog wybranych działań”, w którym poruszyła kwestie zagrożeń ze strony wrogich nam Państw.

Prezentacje multimedialne, przedstawione przez prawników ZPP podczas forów tematycznych, są dostępne do pobrania tutaj.

Na podium

Jak co roku zjazd delegatów na Zgromadzenie Ogólne ZPP był również okazją do uhonorowania osoby szczególnie ważnej dla środowiska samorządu powiatowego.  Tym razem ZO ZPP wyróżniło Andrzeja Czerwińskiego, jednego z założycieli oraz współtwórcy Związku Powiatów Polskich, gospodarza Zebrania Założycielskiego ZPP, a także członka zarządu ZPP pierwszej kadencji.

– Początki nie były łatwe – jak zwykle – ale dobrze się skończyły, bo państwo o tym świadczycie, będąc tutaj (…) – mówił. – Nie każdy wie, że (…) Bank Szwedzki wziął na siebie wyznaczenie nagrody w dziedzinie ekonomii imienia Nobla i w 2024 roku tę nagrodę otrzymali profesorowie, którzy udowodnili, że rola instytucji publicznych jest konieczna i niezbędna do właściwego sprawowania władzy i wzrostu dobrobytu społeczności. I taką instytucją są jednostki samorządu terytorialnego, ale też Związek Powiatów Polskich.

Właściwego kierunku rozwoju ZPP dowodzi zainteresowanie Organizacją wśród kolejnych powiatów: Czarnkowsko-Trzcianeckiego, Gnieźnieńskiego, Nowodworskiego, Sokołowskiego, Zambrowskiego i Zawierciańskiego, którym w czasie posiedzenia oficjalnie wręczono symboliczne akty przyjęcia w poczet członków Organizacji.

Równie miłym akcentem była uroczysta gala, podczas której nagrodzono laureatów Ogólnopolskiego Rankingu Powiatów i Miast za 2024 rok. Szczegóły i galeria zdjęć dostępne są tutaj.

Zgromadzenie Ogólne jest najwyższą władzą Związku, do której wyłącznych kompetencji należy m.in.: kształtowanie programu działalności Związku, uchwalanie Statutu oraz budżetu Związku. ZO ZPP może ponadto podejmować stanowiska, apele, rezolucje lub inne akty o podobnym charakterze w sprawach istotnych dla wspólnot samorządowych.

GALERIA zdjeć z tego wydarzenia dostępna jest tutaj.