Samorządowcy wszystkich szczebli zaapelowali do Prezydenta Andrzeja Dudy, jako kluczowego uczestnika procesu legislacyjnego, o skierowanie ustawy dot. RIO do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z Konstytucją (w trybie art. 122 ust. 3 Ustawy Zasadniczej).

W piśmie z 28 czerwca br. czytamy:

Szanowny Panie Prezydencie,

w dniu 8 czerwca br. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, którą w ubiegłym tygodniu Senat przyjął bez poprawek. Ustawa ta była przedmiotem dyskusji na spotkaniu Prezydenta RP z Parlamentarzystami i samorządowcami podczas pobytu w Gliwicach 6 czerwca br. Ustawa została uchwalona przez Sejm w wersji kompromisowej w stosunku do pierwotnego sprawozdania Podkomisji, nadal jedna odmiennie niż w projekcie rządowym, uzgodnionym ze Stroną Samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Rozszerzony zakres kontroli RIO jest obecnie następujący:

„Art. 5. 1. Izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2, na podstawie kryterium zgodności z prawem i rzetelności.

2. Kontrola gospodarki finansowej jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1–6, w zakresie tytułów określonych w art. 72 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870, z późn. zm.) dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium gospodarności.

3. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości.”;

Przepis w takim brzmieniu jest niezgodny z art. 171 Konstytucji RP, który stanowi, że:

„1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.”

Izby kontrolują gospodarkę finansową JST w celu sprawowania nad nimi nadzoru, którego kryterium jest jasno określone w Konstytucji. Prawo do prowadzenia kontroli w szerszym zakresie posiada jedynie Najwyższa Izba Kontroli (art. 203 ust. Konstytucji). Dotychczasowe brzmienie art. 5 ustawy również rozszerzało zakres kontroli RIO, jednak tylko w odniesieniu do zadań zleconych, co jest zgodne z powszechnie przyjętą doktryną.

Nie odnosząc się do merytorycznego znaczenia nowych zapisów, w tym do zakresu osiągniętego kompromisu w stosunku do pierwotnych wniosków poselskich, nie ulega wątpliwości, że ustawa znacząco wykracza poza postanowienie art. 171 Konstytucji.

W tej sytuacji - nawiązując do kierunkowych wniosków z naszego spotkania z Panem w dniu 23 maja br. - Strona Samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zwraca się do Pana Prezydenta, jako kluczowego uczestnika procesu legislacyjnego, o skierowanie tej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadania jej zgodności z Konstytucją (w trybie art. 122 ust. 3).

W załączeniu pełny tekst pisma.