Związek Powiatów Polskich przekazał uwagi do projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni Seniorzy - ASY” na lata 2026–2030, opracowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i przekazanego do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 4 grudnia 2025 r. 

Uniwersytety Trzeciego Wieku muszą mieć równe zasady dostępu do środków

Związek Powiatów Polskich zwraca uwagę, że w Priorytecie II, opisanym na stronach 12 i 14 programu, nie określono jednoznacznie, czy dotacje mają dotyczyć wyłącznie tworzenia nowych Uniwersytetów Trzeciego Wieku, czy również rozwijania już istniejących UTW. Podkreślono, że opis jest zbyt ogólny i niejasny.

Ponadto, jak wynika z uwag dotyczących tego samego Priorytetu II, projektowany model finansowania - przewidziany wyłącznie dla organizacji pozarządowych i podmiotów wykonujących zadania pożytku publicznego - eliminuje z możliwości uzyskania wsparcia UTW działające w innych strukturach organizacyjnych, takich jak jednostki samorządu, uczelnie wyższe czy instytucje kultury. ZPP zaznacza, że w mniejszych ośrodkach często brak jest organizacji pozarządowych zdolnych do tworzenia lub prowadzenia UTW. 

Rada seniorów nie powinna być barierą wejścia - ale elementem rozwoju

W uwadze dotyczącej Priorytetu III, punktu 3, na stronie 15 programu, ZPP postuluje, aby o dotację mogły ubiegać się także te samorządy, które na moment składania wniosku nie posiadają rady seniorów, ale zobowiążą się do jej powołania w trakcie realizacji zadania, jako warunku rozliczenia środków. W uzasadnieniu wskazano, że statystyki z programu pokazują potrzebę promowania powoływania takich rad. 

Jasne zasady konkursowe to podstawa przejrzystości

Związek Powiatów Polskich wnosi również, aby - zgodnie z wnioskiem dotyczącym Priorytetu III, punkt 10 (str. 15 programu) - kryteria oceny formalnej i merytorycznej były zawsze określane w ogłoszeniu lub regulaminie konkursu. Wskazano, że oferenci powinni znać kryteria, a decyzje o odrzuceniu ofert nie mogą mieć charakteru uznaniowego. 

Tam, gdzie nie ma NGO - wsparcie musi dotrzeć przez samorząd

W uwadze dotyczącej Priorytetu IV, na stronie 16 programu, ZPP wskazuje potrzebę umożliwienia ubiegania się o dotacje również jednostkom samorządu terytorialnego i instytucjom kultury. Argumentuje, że na terenach zagrożonych depopulacją często nie funkcjonują organizacje pozarządowe zdolne do realizacji zadań, a samorządy mają takie możliwości. 

Przejrzyste partnerstwa i bez wykluczania aktywnych seniorów

W odniesieniu do Priorytetu V (strony 17, 18 i 20 programu) Związek Powiatów Polskich wnosi o doprecyzowanie formy realizacji zadania w partnerstwie. Wskazano, że ustawa o działalności pożytku publicznego określa umowy partnerskie jako formę współpracy administracji publicznej z trzecim sektorem w ramach programów operacyjnych. 

ZPP zgłasza postulat, aby skreślić wymóg, że program umożliwia udzielenie wsparcia seniorom nieaktywnym zawodowo. Ewentualnie należy wprowadzić wymóg, aby wśród uczestników był określony procent osób nieaktywnych zawodowo. W uzasadnieniu wskazano, że warunek ten kłóci się z planowanymi działaniami mającymi na celu wydłużenie aktywności zawodowej osób starszych. Ponadto wyklucza osoby, które mimo osiągnięcia wieku emerytalnego planują pozostać aktywne zawodowo w niepełnym wymiarze czasu pracy z uwagi na sytuację ekonomiczną lub prośby pracodawców (np. na czas wdrożenia nowego pracownika, w tym pracownicy sektora ochrony zdrowia). 

Do tego Priorytetu Związek zgłasza także pytanie, czy będzie możliwe złożenie jednocześnie wniosku w ramach modułu 1 (utworzenie/wyposażenie) i modułu 2 (utrzymanie ośrodka). Wskazano, że zapis jest nieprecyzyjny, co może zniechęcić samorządy do składania wniosków. 

ZPP wskazuje wątpliwości, kto będzie mógł złożyć wniosek. W pkt 2 określono, że moduł 2 dotyczy zapewnienia funkcjonowania ośrodków powstałych na podstawie modułu 1, natomiast z zapisu w pkt 3 wynika, że uprawnionymi będą wyłącznie te podmioty, które utworzyły domy i kluby na podstawie poprzednich edycji programu. Związek podkreśla, że nie są tam wymienieni realizatorzy programu na lata 2026–2030.

Wskazano również, że środków na utrzymanie ośrodków nie mogą uzyskać samorządy, które uruchomiły takie ośrodki z pominięciem środków rządowych. 

W uwadze do ppkt 15 ZPP wskazuje, że należy doprecyzować, iż kryteria oceny formalnej i merytorycznej będą określone w ogłoszeniu albo w regulaminie konkursu. W uzasadnieniu podkreślono, że wnioskodawcy powinni znać kryteria oceny, a decyzja o przyczynie odrzucenia oferty nie powinna mieć charakteru uznaniowego. 

Dokument z uwagami ZPP dostępny jest TUTAJ.