Związek Powiatów Polskich przedstawił szczegółowe uwagi do projektu ustawy o opiece długoterminowej przygotowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Projekt datowany jest na 15 grudnia 2025 r. i został skierowany do uzgodnień w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Ogólna ocena projektu

ZPP opiniuje projekt ustawy o opiece długoterminowej negatywnie. Wskazuje, że jeżeli przedstawiony dokument jest efektem dwuletnich prac KPRM, Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, to rezultat tych prac należy ocenić jako „wyjątkowo mizerny”. Zdaniem Związku proponowane rozwiązania stanowią jedynie pozorowanie przeprowadzenia reformy w tym ważnym obszarze polityki publicznej.

W uwagach podkreślono, że proponowana ustawa nie rozwiązuje żadnych problemów związanych z funkcjonowaniem opieki długoterminowej, które zostały potwierdzone również w raporcie Banku Światowego, a wynikające w dużej mierze z braku odpowiednich regulacji łączących system pomocy społecznej i opieki zdrowotnej na poziomie rządowym. Jedynym widocznym efektem będzie zwiększenie kosztów funkcjonowania administracji publicznej.

Uwagi do poszczególnych przepisów

• Art. 4 – brak wartości normatywnej

ZPP postuluje wykreślenie art. 4 projektu, argumentując, że przepis ten nie niesie żadnej wartości normatywnej i stanowi przykład tzw. „legislacji życzeniowej”. Nie jest jasne, do kogo miałby być adresowany, skoro za udzielanie usług i świadczeń opieki długoterminowej na obszarze powiatu może odpowiadać wiele różnych organów i podmiotów. W stanowisku wskazano, że to rolą ustawodawcy jest takie ukształtowanie systemu, aby odbiorca usług mógł oczekiwać kompleksowej obsługi, podczas gdy obecny system oceny jest rozproszony zarówno organizacyjnie, jak i legislacyjnie, a problem ten narasta.

• Art. 5 w związku z art. 3 – niespójność i brak konkretnych regulacji

Związek wnosi o skreślenie art. 5, wskazując, że przepis ten nie ma realnej treści normatywnej, ponieważ ustawa nie określa warunków dostępu do usług i świadczeń opieki długoterminowej. Jednocześnie zaznaczono, że art. 5 jest na poziomie legislacyjnym sprzeczny z art. 3, który poprzez zamknięty katalog definiuje zakres usług i świadczeń wchodzących w skład opieki długoterminowej.

• Art. 6 – nowe zadania dla JST bez oszacowania kosztów

W uwagach podkreślono, że art. 6 nakłada na jednostki samorządu terytorialnego nowe zadania bez przedstawienia w ocenie skutków regulacji (OSR) kosztów ich realizacji. ZPP zwraca uwagę, że nawet zadania fakultatywne generują koszty i ich realizacja nie jest bezpłatna.

• Art. 7 – niewystarczające uregulowanie kwestii danych wrażliwych

Związek uznaje przepisy art. 7 za niewystarczające. Zwraca uwagę, że szereg danych przetwarzanych przez podmioty wymieniające się informacjami będzie miało charakter danych wrażliwych. Jedynie w art. 15 ust. 1 przewidziano określenie kategorii danych przekazywanych w związku z działaniami, o których mowa w art. 14, przy czym brzmienie tych regulacji również oceniono jako niejednoznaczne.

• Art. 8 – nowe zadanie powiatu bez realnego finansowania

W art. 8 przewidziano nałożenie nowego zadania własnego na powiaty, bez oszacowania kosztów jego realizacji i wskazania źródeł finansowania. Według ZPP OSR w tym zakresie przygotowany jest nierzetelnie. W OSR wskazano, że środki na wynagrodzenia koordynatorów mają pochodzić z budżetu państwa, przy czym z projektowanej ustawy nie wynika jaki byłby mechanizm przekazywania tych środków.

ZPP wskazuje również, że szacowane koszty realizacji zadania są „rażąco zaniżone”. Zwrócono uwagę, że średnio praca koordynatora ma kosztować tyle samo w powiecie liczącym około 2 tys. mieszkańców, jak i w dużych miastach na prawach powiatu. Nie wyjaśniono, w jaki sposób oszacowano kwotę 3500 zł brutto na jednego koordynatora (tj. w jaki sposób oszacowano kosztochłonność jego pracy). Według uwag kwota ta jest oczywiście niedoszacowana, jeżeli koordynator ma udzielać indywidualnego wsparcia doradczego.

• Art. 8 ust. 2 i art. 9 – brak elastyczności organizacyjnej

ZPP podkreśla, że projektowane przepisy są za mało elastyczne. Zdaniem Związku powiat lub miasto na prawach powiatu powinien mieć możliwość wyboru jednostki, w której zatrudniany jest koordynator (np. urząd miasta, starostwo, centrum usług społecznych, także w sytuacji, gdy nie powstało z przekształcenia ośrodka pomocy społecznej).

• Art. 10 – zadania koordynatora bez odpowiednich narzędzi

W uwadze ogólnej do art. 10 wskazano, że na koordynatora nakłada się liczne zadania bez zapewnienia realnych narzędzi do ich wykonania. Sposób realizacji oparto na pisemnej wymianie informacji, bez dostępu koordynatora do rejestrów publicznych w czasie rzeczywistym.

W większości przypadków projektowane przepisy nie określają terminu przekazania informacji koordynatorowi przez inne organy i podmioty albo informacje te w momencie przekazania będą już nieaktualne. ZPP wskazuje na brak systemu umożliwiającego bieżące wprowadzanie informacji, np. o dostępności miejsc czy kosztach świadczenia usług.

• Art. 10 pkt 1 - czasochłonność

Zwrócono uwagę, że wskazana czynność będzie najbardziej czasochłonna. ZPP wnosi o rzetelne oszacowanie czasu pracy koordynatorów przy uwzględnieniu liczby potencjalnych beneficjentów świadczeń, ich bliskich oraz opiekunów nieformalnych.

• Art. 10 pkt 2 w związku z art. 29 pkt 3 i 4 (zmiana art. 189b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)

Związek wskazuje, że w przepisach brakuje określenia terminów i zakresu przekazywanych danych. W przypadku NFZ nie wiadomo, na jakie dane i w jakich terminach koordynator będzie mógł liczyć, skoro szczegóły mają być dopiero określone w rozporządzeniu wykonawczym. Nie jest też jasne, czy i w jakim zakresie oraz w jakich terminach wojewoda będzie przekazywać dane, o których mowa w projekcie.

• Art. 10 pkt 3 - dostępność usług

ZPP wskazuje, że konsekwencją brzmienia pkt 2 będzie trudność w realizacji tego zadania w stopniu oczekiwanym przez zainteresowanych. Nie jest też jasno określone, w jakim zakresie podmioty realizujące opiekę długoterminową mają być informowane o dostępności usług.

• Art. 10 pkt 4 - decyzyjność

Według uwag, o dostępności świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie opieki długoterminowej decyduje Narodowy Fundusz Zdrowia, a nie podmioty lecznicze, co nie znajduje odzwierciedlenia w projektowanym brzmieniu przepisu.

• Art. 10 pkt 5 - koordynacja

Związek podnosi, że koordynator nie dysponuje realnymi instrumentami do realizacji tego zadania w sytuacji, gdy podmiotem prowadzącym daną jednostkę jest inny podmiot niż powiat.

• Art. 11 – aktualność danych i publikacja w BIP

ZPP podkreśla, że projekt nie zapewnia koordynatorowi dostępu do bieżących danych, zatem trudno jest oczekiwać, aby publikowane na stronie dane były aktualne. Jednocześnie wskazano, że informacje te powinny być zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej.

• Art. 12 ust. 6 w związku z art. 12 ust. 7 – obszerność sprawozdawczości

Zwrócono uwagę na dużą obszerność sprawozdania. ZPP wskazuje, że przy braku szczegółowych wytycznych trudno jest oszacować czasochłonność i zakres danych, jakie powinny być gromadzone w ciągu roku. Postuluje się określenie wzoru sprawozdania w rozporządzeniu wykonawczym.

• Art. 14 w związku z art. 15 ust. 1 – zasady współpracy

Przepisy dotyczące współpracy podmiotów (w tym podmiotów prawa prywatnego, takich jak podmioty lecznicze i świadczeniodawcy POZ) zostały uznane za lakoniczne. Nie wiadomo, w jaki sposób współpraca miałaby być realizowana.

• Art. 15 ust. 2 pkt 5 w związku z pkt 6 oraz art. 17 – zakres przekazywanych informacji

ZPP wskazuje, że przepisy są lakoniczne i nie wyjaśniają, jakie konkretnie informacje mogłyby być przekazywane, zwłaszcza w kontekście pkt 6.

• Art. 16 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 – rola lekarza POZ

Według Związku nie jest jasne, co lekarz podstawowej opieki zdrowotnej miałby zrobić z otrzymaną informacją i do czego byłby zobowiązany, zwłaszcza że projekt nie przewiduje zmian w ustawie o podstawowej opiece zdrowotnej.

• Art. 19 ust. 2 – dodatkowe zadania koordynatora

W art. 19 ust. 2 przewidziano kolejne zadanie koordynatora, którego czasochłonność – jak wskazuje ZPP – nie została oszacowana w OSR. Jednocześnie zwrócono uwagę, że koordynator nie ma instrumentów, aby wymusić na podmiotach podejmowanie działań.

• Art. 19 ust. 1 pkt 3 – zakres danych w powiadomieniu

Związek postuluje, aby powiadomienie przewidziane w art. 19 ust. 1 pkt 3 zawierało numer PESEL.

• Art. 26 pkt 1 (zmiana ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)

ZPP wskazuje, że sam fakt realizowania zadania przez powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności jest wystarczający do wykonania wskazanego w przepisie zadania. Jednocześnie nie jest jasne, czy koordynator będzie miał dostęp do orzeczenia o niepełnosprawności osoby, której udziela doradztwa.

Związek podkreśla również brak przepisów dotyczących przekazywania informacji z wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności (organ właściwy w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia, czy w przyszłości decyzji w sprawie przyznania asystencji).

• Art. 26 pkt 3 (zmiana ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)

W odniesieniu do tego przepisu wskazano, że nie jest jasne, w jakim terminie i w jakim zakresie – w szczególności co do szczegółowości danych – wojewoda będzie przekazywać informacje.

• Art. 27 pkt 2 (zmiana art. 16b ust. 2 ustawy o pomocy społecznej)

ZPP uważa, że nie jest zasadne, aby projekt aktu stanowionego przez organ stanowiący gminy był opiniowany przez pracownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Zwrócono uwagę, że jeśli koordynacja ma być zadaniem własnym powiatu, to ustawa o samorządzie powiatowym określa organy powiatu oraz zasady reprezentacji.

• Art. 27 pkt 2 (zmiana art. 111b ust. 2 ustawy o pomocy społecznej) – aktualność danych

W odniesieniu do propozycji przekazywania informacji raz w miesiącu ZPP wskazuje, że taki tryb będzie oznaczał brak aktualnych danych. Postuluje się stworzenie systemu teleinformatycznego, w którym dane byłyby prezentowane na bieżąco przez podmioty realizujące określone usługi.

Z pełną treścią uwag zgłoszonych przez ZPP można zapoznać się TUTAJ.