Związek Powiatów Polskich przekazał rządowi uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (UC 77). Samorządy wskazują, że proponowane regulacje w obecnym kształcie mogą prowadzić do poważnych trudności wdrożeniowych i nakładają na instytucje publiczne obowiązki, których realizacja w przewidzianych terminach może okazać się niemożliwa.

Kolizje z obowiązującymi przepisami i nieprecyzyjne definicje

Już pierwsze przedstawione uwagi wskazują, że projektowane przepisy mogą być niespójne z innymi aktami prawnymi. Dotyczy to zwłaszcza dodawanego art. 5a ust. 2. ZPP pyta wprost, czy nowe regulacje nie będą stały w sprzeczności z Prawem zamówień publicznych, szczególnie w zakresie zasad przeliczania wartości zamówień według średnich kursów euro ogłaszanych przez Prezesa UZP. Samorządy oczekują jednoznacznego wyjaśnienia – bez niego, jak podkreślają, trudno będzie stosować przepisy w praktyce.

Wątpliwości budzi również to, że projekt nie precyzuje, jakie instytucje publiczne mają zostać objęte nowymi obowiązkami. Choć przepisy odwołują się do liczby mieszkańców gminy, ustawowa definicja „instytucji publicznej” jest znacznie szersza i obejmuje większość jednostek sektora finansów publicznych oraz podmioty przez nie finansowane. W ocenie samorządów nie wiadomo więc, czy obowiązki mają dotyczyć wyłącznie jednostek gminnych, czy także powiatowych, wojewódzkich oraz administracji rządowej działającej na terenie gminy. ZPP apeluje o jednoznaczne doprecyzowanie zakresu podmiotowego przepisów.

Nierealne wymogi redukcji energii i tworzenia nowych planów

Jednym z kluczowych punktów krytyki jest rygorystyczny i – zdaniem ZPP – nieprzemyślany obowiązek corocznego zmniejszania zużycia energii finalnej. Projekt nie przewiduje żadnych wyjątków ani sytuacji szczególnych, a zużycie energii liczone ma być w oparciu o rok 2021, który – jak przypomina ZPP – był rokiem pandemicznym, co czyni go niemiarodajnym i „nieadekwatnym” jako punkt odniesienia. Związek zauważa także, że ustawodawca nie wskazał ani daty granicznej, ani poziomu docelowego, do którego redukcja miałaby prowadzić – co w ocenie samorządów „nie jest racjonalnym podejściem”.

Podobne obawy dotyczą obowiązku sporządzania planu zużycia energii finalnej. Zdaniem ZPP tworzy on kolejny dokument planistyczny, który realnie niewiele zmieni. W dodatku ustawodawca wymaga sprecyzowanych prognoz zużycia w podziale na konkretne nośniki energii – energię elektryczną, ciepło, gaz i paliwa – mimo że ogólna zasada dotyczy redukcji zużycia całkowitego. Samorządy pytają wprost: „po co?” – skoro projekt i tak wymusza globalne ograniczanie energii, niezależnie od jej rodzaju.

ZPP przypomina również, że JST już dziś podejmują działania ograniczające zużycie energii z powodów finansowych, a nowy dokument nie wniesie w tym zakresie istotnej wartości dodanej.

Sprzeczności między terminami i obowiązkami

Największe kontrowersje wzbudza jednak kalendarz wdrożenia nowych obowiązków, zwłaszcza dotyczących raportowania i wprowadzania danych do CEEB. Projekt ustawy zakłada, że instytucje publiczne mają czas na wykonanie tych zadań jedynie do 31 marca 2026 r. ZPP określa ten termin jako „nierealny”, patrząc na proces legislacyjny – jest już listopad 2025 r., a ustawa wciąż nie została uchwalona – oraz brak czasu na przygotowanie administracji do nowych obowiązków sprawozdawczych.

Co więcej, samorządy wytykają ustawodawcy wewnętrzną sprzeczność projektu: pierwszy raport ma zostać sporządzony do końca marca 2026 r., ale sam plan, na podstawie którego raport ma powstawać, ma być gotowy dopiero do końca 2026 r. „Widać sprzeczność” – podsumowuje ZPP jednoznacznie.

Związek apeluje, by ewentualne wejście w życie nowych obowiązków odsunąć co najmniej do 2027 r., zapewniając wcześniej czas i środki na przygotowanie pracowników oraz systemów administracji.

Czy projekt wymaga gruntownej przebudowy?

Z przedstawionych uwag wynika jednoznacznie, że w ocenie Związku Powiatów Polskich projekt ustawy w obecnej formie nie jest gotowy do wdrożenia. Samorządy wskazują, że zawiera on istotne niejasności, generuje dodatkowe obciążenia administracyjne oraz wprowadza wymagania trudne do realizacji, a także niespójności mogące prowadzić do konfliktów z obowiązującymi regulacjami. ZPP podkreśla, że jeśli państwo zamierza skutecznie wdrażać obowiązki związane z efektywnością energetyczną, powinno zapewnić administracji odpowiedni czas, środki i adekwatne narzędzia, a nie dodatkową biurokrację i terminy, których nie da się dotrzymać.

Z pełną treścią uwag ZPP można zapoznać się TUTAJ.